Bezpieczeństwo na wodzie - co musisz wiedzieć

Żeglowanie to wspaniały sposób na spędzanie wolnego czasu, jednak woda, nawet ta spokojna, może być niebezpiecznym żywiołem. Znajomość podstawowych zasad bezpieczeństwa jest kluczowa dla każdego, kto wyrusza w rejs, niezależnie od doświadczenia i umiejętności. W tym artykule przedstawiamy najważniejsze informacje dotyczące bezpieczeństwa na wodzie, które powinien znać każdy żeglarz.

1. Niezbędne wyposażenie bezpieczeństwa

Przed wyruszeniem w rejs upewnij się, że na pokładzie jachtu znajduje się pełne wyposażenie bezpieczeństwa:

• Kamizelki ratunkowe/asekuracyjne - po jednej dla każdego członka załogi, w odpowiednim rozmiarze i dobrym stanie technicznym. Kamizelki powinny być łatwo dostępne i każdy członek załogi powinien wiedzieć, gdzie się znajdują.
• Koło ratunkowe - z linką i bojką świetlną (jeśli planujesz żeglugę nocną).
• Tratwa ratunkowa - obowiązkowa na wodach morskich, poddawana regularnym przeglądom.
• Środki pirotechniczne - rakiety, flary i dymne, zwłaszcza podczas rejsów morskich.
• Apteczka pierwszej pomocy - wyposażona w podstawowe leki i opatrunki.
• Gaśnica - sprawna i łatwo dostępna.
• Pompa zęzowa - ręczna lub elektryczna, do usuwania wody z jachtu.
• Radio VHF - do komunikacji i wezwania pomocy, zwłaszcza na wodach morskich.
• Telefon komórkowy - w wodoszczelnym etui, z naładowaną baterią i zapisanymi numerami alarmowymi.
• Odbiornik GPS - do określania pozycji w sytuacjach awaryjnych.

2. Przygotowanie do rejsu

Bezpieczny rejs zaczyna się jeszcze przed wypłynięciem:

• Sprawdź prognozę pogody - nie wypływaj, jeśli zapowiadane są niekorzystne warunki, takie jak burze, silny wiatr czy mgła.
• Poinformuj kogoś na lądzie - przekaż informacje o planowanej trasie, czasie powrotu i składzie załogi. Ustal sposób komunikacji i procedurę alarmową w przypadku braku kontaktu.
• Sprawdź stan techniczny jachtu - szczególnie stan ożaglowania, takielunku, steru i kadłuba. Upewnij się, że silnik działa prawidłowo i masz wystarczającą ilość paliwa.
• Zapoznaj załogę z jachtem - każdy powinien wiedzieć, gdzie znajduje się wyposażenie bezpieczeństwa i jak go używać. Przeprowadź krótkie szkolenie z podstawowych manewrów.
• Zaplanuj trasę - uwzględnij warunki pogodowe, potencjalne zagrożenia nawigacyjne i miejsca schronienia w razie nagłego pogorszenia pogody.
• Przygotuj odpowiednią ilość zapasów - wody, żywności i leków, zawsze z pewnym zapasem na wypadek przedłużenia rejsu.

3. Życie na pokładzie - podstawowe zasady bezpieczeństwa

Podczas rejsu wszyscy członkowie załogi powinni przestrzegać kilku fundamentalnych zasad:

• Noś kamizelkę ratunkową - zawsze gdy warunki są trudne, podczas żeglugi nocnej, w czasie sztormu, a także gdy jesteś na pokładzie sam lub masz mało doświadczenia.
• Trzymaj się pokładu - zawsze miej co najmniej jedną rękę do trzymania się jachtu ("jedna ręka dla jachtu, druga dla siebie").
• Unikaj alkoholu - alkohol znacząco zmniejsza zdolność oceny sytuacji i szybkość reakcji, co na wodzie może być śmiertelnie niebezpieczne.
• Informuj o swoich ruchach - zwłaszcza gdy przechodzisz na dziób jachtu lub wykonujesz niebezpieczne czynności.
• Dbaj o porządek na pokładzie - luźne przedmioty mogą stać się niebezpieczne podczas przechyłów, a poplątane liny utrudniają manewrowanie.
• Bądź czujny - obserwuj innych uczestników ruchu na wodzie, znaki nawigacyjne i zmiany pogody.

4. Człowiek za burtą - procedura ratunkowa

Sytuacja "człowiek za burtą" (MOB - Man Overboard) to jeden z najpoważniejszych wypadków na wodzie. Każdy członek załogi powinien znać procedurę ratunkową:

1. Krzyknij głośno "Człowiek za burtą!" - aby zaalarmować całą załogę.
2. Nie spuszczaj osoby z oczu - wyznacz osobę, która będzie stale obserwować poszkodowanego i wskazywać jego położenie.
3. Rzuć koło ratunkowe - lub inny środek wypornościowy jak najbliżej poszkodowanego.
4. Wykonaj manewr powrotu - w zależności od sytuacji może to być manewr Williamsona, pętla Boutrona czy proste zawrócenie.
5. Zatrzymaj jacht przy poszkodowanym - podchodź od strony zawietrznej, aby jacht nie dryfował na osobę w wodzie.
6. Podaj środki ratunkowe - rzuć linę lub bosak, aby pomóc poszkodowanemu dostać się na pokład.
7. Wciągnij poszkodowanego na pokład - może to wymagać kilku osób, zwłaszcza jeśli poszkodowany jest wychłodzony i ma przemoczone ubranie.
8. Zapewnij pierwszą pomoc - szczególnie w przypadku hipotermii, która jest głównym zagrożeniem po wpadnięciu do zimnej wody.

Regularnie ćwicz manewr "człowiek za burtą" z załogą, używając bojki lub koła ratunkowego jako "poszkodowanego".

5. Pierwsza pomoc na jachcie

Znajomość podstaw pierwszej pomocy jest niezbędna podczas żeglowania, gdzie pomoc medyczna może być daleko:

• Hipotermia - częste zagrożenie na wodzie, nawet w ciepłe dni. Symptomy to drżenie, dezorientacja, senność. Postępowanie: usuń mokre ubranie, ogrzej poszkodowanego (suche koce, ciepłe napoje), unikaj alkoholu i gwałtownego ogrzewania.
• Udar słoneczny/cieplny - zagrożenie w upalne dni. Symptomy to ból głowy, zawroty głowy, nudności, czerwona skóra. Postępowanie: przenieś poszkodowanego w cień, schłodź ciało, podaj wodę.
• Choroba morska - częsty problem, zwłaszcza u niedoświadczonych żeglarzy. Symptomy to nudności, wymioty, zawroty głowy. Postępowanie: leki przeciw chorobie morskiej, patrz na horyzont, unikaj przebywania pod pokładem, odpowiednie nawodnienie.
• Skaleczenia i otarcia - czyść rany wodą z mydłem, dezynfekuj, zabezpieczaj wodoodpornym opatrunkiem.
• Złamania i zwichnięcia - unieruchom uszkodzoną kończynę w pozycji zastanej, zastosuj zimny okład, podaj leki przeciwbólowe.

Rozważ odbycie kursu pierwszej pomocy, zwłaszcza jeśli planujesz dłuższe rejsy lub wyprawy na odległe akweny.

6. Znajomość przepisów i oznakowania

Przestrzeganie zasad ruchu na wodzie jest tak samo ważne jak znajomość przepisów drogowych na lądzie:

• Międzynarodowe Przepisy o Zapobieganiu Zderzeniom na Morzu (MPZZM/COLREG) - określają zasady mijania się jednostek, pierwszeństwo drogi, sygnały świetlne i dźwiękowe.
• Oznakowanie nawigacyjne - znajomość systemu IALA (boje, stawy, światła) jest niezbędna do bezpiecznej żeglugi.
• Lokalne przepisy - każdy akwen może mieć swoje specyficzne regulacje, np. dotyczące stref zakazu żeglugi, ograniczeń prędkości czy wymogów bezpieczeństwa.

Znajomość przepisów nie tylko zwiększa bezpieczeństwo, ale także jest wymagana prawnie od osoby prowadzącej jacht.

7. Systemy ratownicze i procedury alarmowe

W sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia należy wiedzieć, jak wezwać pomoc:

• Numery alarmowe:
  • 112 - ogólnoeuropejski numer alarmowy
  • 601 100 100 - Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (WOPR)
  • 984 - numer ratunkowy nad wodą
• Radio VHF - kanał 16 (156,8 MHz) to międzynarodowy kanał ratunkowy. Wywołanie mayday w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia, pan-pan w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa jachtu lub załogi, sécurité dla przekazania ważnych informacji dotyczących bezpieczeństwa.
• Sygnały pirotechniczne - czerwone rakiety, flary ręczne i pomarańczowe dymne służą do sygnalizacji zagrożenia i wskazania pozycji.
• Sygnały wizualne - machanie obiema rękami nad głową, pomarańczowa flaga z czarnym kwadratem i kołem.

Każdy członek załogi powinien wiedzieć, jak i kiedy używać tych systemów.

8. Bezpieczeństwo w trudnych warunkach

Żeglowanie w trudnych warunkach wymaga szczególnych środków ostrożności i umiejętności:

• Silny wiatr i sztorm - zredukuj żagle lub używaj sztormowych, zamknij zejściówkę i inne otwory, założyć kamizelki i w miarę możliwości uprzęże, przygotuj sztormowe kotwice, utrzymuj jacht dziobem do fali.
• Mgła - włącz światła nawigacyjne, utrzymuj regularną obserwację, używaj radaru i GPS, zwolnij, dawaj sygnały dźwiękowe, bądź gotowy do zakotwiczenia.
• Żegluga nocna - upewnij się, że światła nawigacyjne działają prawidłowo, zachowaj wzmożoną czujność, ogranicz żeglugę do znanych akwenów, noś kamizelkę ratunkową i uprząż.
• Burza - monitoruj prognozy, unikaj otwartych akwenów, opuść maszt jeśli to możliwe, unikaj kontaktu z metalowymi elementami, wyłącz elektronikę nie związaną z nawigacją.

Pamiętaj, że zawsze lepiej jest unikać trudnych warunków niż próbować z nimi walczyć. Dobry żeglarz to taki, który potrafi przewidzieć zagrożenie i odpowiednio wcześnie zmienić plany.

9. Uprawnienia żeglarskie a bezpieczeństwo

Posiadanie odpowiednich uprawnień żeglarskich to nie tylko wymóg prawny, ale także gwarancja podstawowej wiedzy o bezpieczeństwie:

• Patent żeglarza jachtowego - podstawowe uprawnienie dla osób żeglujących po wodach śródlądowych i przybrzeżnych morskich.
• Patent jachtowego sternika morskiego - wyższe uprawnienie, dające możliwość prowadzenia jachtów po wodach morskich.
• Patent kapitana jachtowego - najwyższe uprawnienie żeglarskie, pozwalające na prowadzenie jachtów bez ograniczeń.

Regularne szkolenia i kursy doszkalające, nawet dla doświadczonych żeglarzy, są doskonałym sposobem na podnoszenie wiedzy o bezpieczeństwie.

Podsumowanie

Bezpieczeństwo na wodzie to nie tylko kwestia odpowiedniego wyposażenia, ale przede wszystkim wiedzy, umiejętności i właściwego podejścia. Pamiętaj, że zawsze lepiej jest zapobiegać niebezpiecznym sytuacjom niż później z nimi walczyć.

W naszej firmie scampunrap.com bezpieczeństwo klientów stawiamy na pierwszym miejscu. Wszystkie nasze jachty są regularnie serwisowane, wyposażone zgodnie z najwyższymi standardami bezpieczeństwa i prowadzone przez doświadczonych skipperów. Oferujemy również kursy i szkolenia z zakresu bezpieczeństwa na wodzie dla osób na każdym poziomie zaawansowania.

Pamiętaj - żeglowanie to wspaniały sport i forma rekreacji, ale wymaga szacunku do wody i umiejętności oceny ryzyka. Bezpiecznych rejsów!